ضوابط و مقررات نسخ پاراکلینیک

آزمایش پروتئین C و S

Protein C & S

این تست به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟

Protein C and S, Protein C Activity, Protein C Level, Protein S Activity, Protein S Level

هدف از انجام تست چیست؟

هدف از انجام این آزمایش عبارتست از کمک به بررسی علت ایجاد لخته خونی ( ترومبوآمبولی ) مانند ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریوی و همچنین به منظور بررسی کمبود پروتئین C یا پروتئین S.

نقش پروتئین C و پروتئین S در تنظیم تشکیل لخته خون است، در واقع پروتئین C و S ضدانعقادهای طبیعی بدن هستند که فعالیت ضدانعقادی خود را از طریق شکستن فاکتور 5 انجام می دهند .

به طور طبیعی، هنگامی که یک بافت بدن یا دیواره رگ خونی آسیب ببیند، فرایندی به نام هموستاز شروع به تشکیل توده ای در محل آسیب می کند تا بتواند خونریزی را متوقف نماید که به آن پلاگ (Plug) گفته می شود. در طی این فرایند، پلاکت ها به محل آسیب چسبیده و در آنجا جمع می شوند. سپس آبشار انعقادی به راه می افتد بدین صورت که پروتئین هایی به نام فاکتورهای انعقادی یکی پس از دیگری فعال می شوند. سرانجام، یک لخته پایدار تشکیل می شود که از خونریزی بیشتر جلوگیری می کند و در جای خود باقی می ماند تا زمانی که منطقه آسیب دیده بهبود یابد. این لخته هنگامی که دیگر نیازی به آن نباشد شکسته می شود. در بدن یک فرد سالم باید مقدار کافی از پلاکت و فاکتورهای انعقادی وجود داشته باشد و هر کدام نقش طبیعی خود را ایفا کنند تا یک لخته پایدار شکل بگیرد.

پروتئین  S به عنوان یک فاکتور کمکی (کوفاکتور) مهم برای پروتئین C عمل می کند . این دو پروتئین با همدیگر سبب غیرفعال شدن فاکتورهای انعقادی خاص (فاکتورهای V و VIII  )که برای تولید و تشکیل لخته خون لازم هستند، شده و به این طریق فرایند تشکیل لخته خون را تنظیم و کنترل می کنند. بنابراین اگر پروتئین C یا S کافی وجود نداشته باشد یا به طور طبیعی عمل نکنند، کنترل و تنظیم روند تشکیل لخته به درستی اتفاق نمی افتد که می تواند منجر به لخته شدن بیش از حد خون شود. این شرایط می تواند در حد خفیف تا شدید باشد.

کمبود یا اختلال عملکرد پروتئین C یا پروتئین S ممکن است ناشی از یک بیماری زمینه ای ( اکتسابی ) مانند بیماری کبد، بیماری کلیوی، عفونت های شدید یا سرطان باشد و یا می تواند به علت یک بیماری ارثی باشد و از والدین به فرزند منتقل شود. کمبود پروتئین C و پروتئین S در یک الگوی غالب اتوزومال به ارث می رسند. از هر 200 تا 500 نفر حدودا یک نفر یک ژن طبیعی و یک ژن غیر طبیعی (هتروزیگوت) دارد که باعث کمبود پروتئین C می شود. حدودا یک در 500 نفر به دلیل جهش هتروزیگوت دچار کمبود پروتئین S می شود.

دو نوع کمبود ارثی پروتئین C وجود دارد  :

• نوع 1 : مقدار کافی پروتئین C وجود ندارد
• نوع 2 : پروتئین C عملکرد غیر طبیعی دارد. نوع 2 کمتر از نوع 1 رایج است.

پروتئین S به دو شکل در خون وجود دارد: فرم آزاد و فرم متصل شده به یک پروتئین دیگر، اما تنها پروتئین S آزاد است که می تواند یک فاکتور کمکی موثر برای پروتئین C باشد.

سه نوع نقص ارثی پروتئین S وجود دارد:

• نوع 1 به دلیل کمبود مقدار پروتئین S است.
• نوع 2 به دلیل عملکرد غیر طبیعی پروتئین S است.
• نوع 3 به دلیل کاهش سطح پروتئین S آزاد است، اگرچه میزان کل پروتئین S (Total) طبیعی است.

این تست چه زمانی درخواست می‌شود؟

در موارد زیر آزمایش  Pro C, S انجام می شود:

• افرادی که در خون آنها لخته وجود دارد بخصوص افراد جوان تر از 50 سال
• افرادی که شک بالینی به نقص ارثی پروتئین C و S در آنها وجود دارد بخصوص افراد با مشکلات انعقادی در سابقه فامیلی
• بیمارانی که دچار ترومبوز شده اند
• افرادی که دچار اختلالات انعقادی هستند
• ترومبوفیلی ارثی
• تشخیص علت ترومبوآمبولی وریدی

  تست‌های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش کدامند؟

Antithrombin III, Factor V Leiden (APC-R)

  چه نوع نمونه‌ای برای این تست درخواست می‌شود؟

نمونه خون  (پلاسمای سیتراته )

  مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟

بهتر است قبل از انجام این تست، فرد ناشتا باشد. (نمونه لیپمیک ممکن است در نتیجه آزمایش تداخل کند)

 نحوه جمع‌آوری نمونه چگونه است؟

برای این آزمایش، خونگیری از ورید بازویی انجام می شود. قبل از نمونه گیری، فرد مراجعه کننده باید داروهایی که مصرف می کند به همراه آخرین زمان مصرف دارو را به اطلاع پرسنل نمونه گیر در آزمایشگاه برساند.

روش انجام تست چیست؟

برای انجام این آزمایش از روش مبتنی بر سنجش مگنتیک ویسکوزیته (الکترو‌مکانیکال) استفاده می شود.

چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست می‌شود؟

• حاملگی، مصرف قرص های ضد بارداری خوراکی (OCP)، بعد از عمل جراحی، دوز بالای وارفارین (کومادین)، افزایش فاکتور VIII، افزایش سن و ترومبوز ورید عمقی ممکن است پروتئین C و S را کاهش دهد.
• لوپوس آنتی کوآگولانت و روماتوئید فاکتور (RF) ممکن است باعث افزایش پروتئین C و S شود.

نتایج این تست چگونه گزارش می‌شود؟

میزان طبیعی پروتئین C و S در آزمایشگاه وحید بصورت ذیل می باشد، اگرچه این میزان در هر آزمایشگاه و هر سن و جنس متفاوت است.

Protein C: 70 – 130 %

—————————–

Protein S: 

Men:       77 – 143

Women:  55 – 123

کاهش پروتئین C و S در مواد زیر مشاهده می‌شود:

• مشکلات ترومبوتیک حاد در دوران نوزادی (پورپورای برق آسای نوزادی)
• نقص ارثی پروتئین C و S
• مصرف داروهای ضدانعقاد خوراکی
• نقص ویتامین  K
• بارداری
• جایگزین درمانی هورمونی
• مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی (OCP)
• بیماری های کبدی
• حالت های واکنش فاز حاد
• پروتئینوری (دفع پروتئین از طریق ادرار(
• انعقاد درون رگی منتشره یا Disseminated intravascular coagulation (DIC)
• آمبولی ریوی
• ترومبوز وریدی یا شریانی
• بیماری های خودایمنی (اتوایمیون (
• بدخیمی

تهیه شده توسط واحد تحقیق و توسعه (R & D) آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید