ضوابط و مقررات نسخ پاراکلینیک

آزمایش 17- هیدروکسی پروژسترون

(17 OH)

این تست به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟

• 17- OHP
• 17-OH Progesterone
• 17-Hydroxyprogesterone Hydroxyprogesterone
• 17-OHPG

هدف از انجام تست چیست؟

هدف از انجام این آزمایش، تشخیص و پایش درمان بیماری هایپرپلازی مادرزادی آدرنال است.

17 - هیدروکسی پروژسترون  ( 17( OHP  - یک هورمون استروئیدی است که به عنوان بخشی از فرآیند ساخت هورمون کورتیزول در غدد آدرنال ، تخمدان ها ، بیضه ها و جفت تولید می شود . این آزمایش میزان 17 OHP- را در خون به منظور غربالگری و تشخیص بیماری هایپرپلازی مادرزادی آدرنال اندازه گیری می کند . هایپرپلازی مادرزادی آدرنال ، یک بیماری ارثی است که منجر به کاهش تولید کورتیزول و آلدوسترون و همچنین افزایش تولید هورمون جنسی مردانه (آندروژن) می شود.

 17 OHP - که از کلسترول مشتق می شود ، یک هورمون استروئیدی فعال نیست، اما یک پیش ساز است که می تواند به هورمون های فعال تبدیل شود . غدد آدرنال هورمون کورتیزول تولید می کنند . کورتیزول به تجزیه شدن پروتئین ، گلوکز و چربی ها، حفظ فشار خون و تنظیم سیستم ایمنی بدن کمک می کند . غدد آدرنال هورمونهای استروئیدی دیگری مانند آلدوسترون نیز تولید می کنند . آلدوسترون به تنظیم سطح سدیم و پتاسیم خون و همچنین تنظیم فشار خون کمک می کند . آندروژن ها مانند تستوسترون باعث ایجاد صفات جنسی می شوند .

چندین آنزیم برای تکمیل مراحل تولید کورتیزول لازم است . اگر یک یا تعداد بیشتری از این آنزیم ها کمبود یا نقص عملکرد داشته باشند (مانند آنچه در هایپرپلازی مادرزادی آدرنال اتفاق می افتد)، کورتیزول به مقدار کافی تولید نمی شود . شایع ترین علت هایپرپلازی مادرزادی آدرنال ، فقدان جزئی یا کامل آنزیم 21-هیدروکسیلاز است که حدود 90٪ موارد را تشکیل می دهد .

همانطور که در تصویر زیر مشاهده می شود در غده آدرنال، کلسترول به یک پیش ساز به نام پرگننولون تبدیل می شود. سپس چندین آنزیم، پروسه تولید آلدوسترون، کورتیزول و آندروژن ها را کامل می کنند. اگر در آنزیم 21-هیدروکسیلاز نقص وجود داشته باشد، منجر به مقدار ناکافی آلدوسترون و کورتیزول می شود (سبز) اما در عوض، سایر موادی که مورد نیاز نیستند به مقدار زیاد و اضافی تولید می شوند (آبی). در واقع نقص آنزیم 21-هیدروکسیلاز، منجر به عدم تولید کورتیزول می شود. در نتیجه ACTH بطور جبرانی افزایش پیدا می کند که در نهایت منجر به افزایش 17-OHP خواهد شد. این نقص آنزیم، ارثی است و شایع ترین علت هایپرپلازی مادرزادی آدرنال می باشد

این تست چه زمانی درخواست می‌شود؟

در موارد زیر آزمایش 17 OHP - انجام می شود:

• بعنوان یکی از آزمایش های غربالگری نوزادان
• وجود شک بالینی به سندروم تخمدان پلی کیستیک (علایم: پرمویی صورت و بدن، قاعدگی نامنظم، بروز صفات ثانویه جنسی، ناباروری )
• پرمویی در زنان
• ناباروری در زنان
• برای پسران و مردان با بلوغ زودرس و ناباروری
• پایش درمان در بیماران با نقص در آنزیم 21-هیدروکسیلاز

برای نوزادان و کودکان با نشانه ها و علایم نارسایی آدرنال و یا بیماری هایپرپلازی مادرزادی آدرنال. برخی از علایم و نشانه ها عبارتند از:

• بی حالی
• کم اشتهایی
• کم آبی بدن
• فشار خون پایین
• عدم تمایز کامل اندامهای جنسی
• بروز صفات ثانویه جنسی مردانه (ویریلیزاسیون: پرمویی، قاعدگی نامنظم، ویژگی های مردانه، بم شدن صدا، و …)
• آکنه

تست‌های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش کدامند؟

Cortisol, ACTH , Testosterone,  Androstenedione ,  Pregnenolone, Estradiol

چه نوع نمونه‌ای برای این تست درخواست می‌شود؟

نمونه خون

مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟

این آزمایش باید یک هفته قبل یا یک هفته بعد از قاعدگی انجام شود. بهتر است شرایط ناشتایی رعایت شود و آزمایش در ساعات اولیه صبح انجام گردد. مراجعه کننده باید تاریخ آخرین قاعدگی را به اطلاع پرسنل نمونه گیر برساند.

نحوه جمع‌آوری نمونه چگونه است؟

برای این آزمایش، خونگیری از ورید بازویی انجام می شود. قبل از نمونه گیری، فرد مراجعه کننده باید داروهایی که مصرف می کند به همراه آخرین زمان مصرف دارو را به اطلاع پرسنل نمونه گیر در آزمایشگاه برساند.

روش انجام تست چیست؟

برای انجام این آزمایش از روش های زیر استفاده می شود:

• ElectroChemiLuminescence immunoassay (ECLIA)
• Chemiluminescence immunoassay (CLIA)
• Enzyme immunoassay (EIA)
• Radioimmunoassay (RIA)

چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست می‌شود؟

• مقدار 17-OHP در خون طی ساعات مختلف روز متفاوت است، بنابراین باید همیشه در ساعات اولیه صبح انجام شود.
• افزایش کاذب ممکن است در نوزادانی که با وزن کم به دنیا می آیند اتفاق بیفتد.
• افزایش کاذب ممکن است در نوزادان نارس دیده شود.
• در صورتی که نمونه گیری در نوزادان تازه متولد شده، زودتر از 24 ساعت ابتدایی تولد (قبل از روز دوم تولد) انجام شود احتمال مثبت کاذب وجود دارد.

 نتایج این تست چگونه گزارش می‌شود؟

میزان طبیعی 17 OHP - در آزمایشگاه   بر حسب ng/ml بصورت ذیل می باشد ، اگرچه این میزان در هر آزمایشگاه و هر سن و جنس متفاوت است.

Female:
Follicular Phase: 0.099 – 0.679
Luteal Phase: 0.468 – 2.28

———————————————

Male: 0.132 – 2.73

افزایش 17OHP -  در موارد زیر مشاهده می‌شود:

• بیماری هایپرپلازی مادرزادی آدرنال
• فاز لوتئال سیکل قاعدگی
• بارداری
• نقص یا کمبود
• فقدان جزئی یا کامل آنزیم 21- آلفا هیدروکسیلاز
• فقدان جزئی یا کامل آنزیم 11- بتا هیدروکسیلاز

تهیه شده توسط واحد تحقیق و توسعه (R & D) آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید