بیوپسی یا نمونه برداری چیست و انواع روش های انجام آن چگونه است؟
بیوپسی روشی برای برداشتن قسمتی از بافت یا نمونهای از سلولهای بدن است تا بتوان آن را در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل کرد. آزمایشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس در تشخیص تودهها یا مناطق غیرطبیعی بسیار مفید هستند؛ اما قابلیت تمایز بین بافتهای سرطانی و غیر سرطانی را ندارند. تنها راه تشخیص قطعی اکثر سرطانها، انجام بیوپسی است. بیوپسی روشی کمخطر و بدون درد است.
دلایل انجام بیوپسی چیست؟
در صورتی که بیمار دارای علائمی از بیماری سرطان باشد، پزشک معمولا بیوپسی از آن قسمت بدن را درخواست میکند. معمولا درخواست بیوپسی در بیماران مشکوک به سرطان اتفاق میافتد اما بدین معنا نیست که بیمار حتما دچار سرطان شده است.
پزشکان از بیوپسی برای بررسی اینکه آیا ناهنجاریهای بدن بیمار ناشی از سرطان یا سایر شرایط است، استفاده میکنند. به عنوان مثال اگر زنی در سینه (پستان) خود تودهای داشته باشد که با تستهای تصویربرداری تایید شده باشد، بیوپسی تنها راه تعیین این است که آیا وی به سرطان پستان مبتلا است یا بیماری غیرسرطانی مانند فیبروز پلی کیستیک دارد.
انواع بیوپسی چیست و چگونه انجام می شود؟
پزشک با در نظر گرفتن وضعیت بیمار و ناحیهای از بدن که نیاز به بیوپسی دارد، نوع بیوپسی را مشخص میکند. در تمامی روشها بیحسی موضعی اعمال میشود و بیمار دردی را احساس نمیکند.
بیوپسی مغز استخوان
در داخل برخی از استخوانهای بزرگتر مانند لگن یا استخوان ران، سلولهای خونی در یک ماده اسفنجی به نام مغز استخوان تولید میشوند. اگر پزشک به مشکل خونی در بیمار خود مشکوک باشد، ممکن است بیوپسی مغز استخوان درخواست کند.
این آزمایش میتواند شرایط سلولهای سرطانی و غیر سرطانی را مشخص کند؛ مثلا قادر است سرطان خون، کمخونی، عفونت یا لنفوم را از هم تشخیص دهد. این آزمایش همچنین برای بررسی متاستاز استخوانی مورد استفاده قرار میگیرد. به سرایت سلولهای سرطانی از سایر بافتهای بدن به بافت استخوان، متاستاز استخوان میگویند.
مغز استخوان با استفاده از یک سوزن بلند که به استخوان ران وارد میشود، به راحتی قابل دسترسی است. بیوپسی مغز استخوان ممکن است در بیمارستان یا مطب پزشک انجام شود. با توجه به اینکه کنارههای استخوانها را نمیتوان بیحس کرد ممکن است برخی افراد در طی بیوپسی، احساس درد کنند. با این حال به دلیل تزریق بیحسی موضعی بیمار فقط یک درد شدید اولیه احساس میکند.
بیوپسی آندوسکوپی
بیوپسی آندوسکوپی برای دستیابی به بافتهای داخل بدن مانند مثانه، کولون(روده) یا ریهها مورد استفاده قرار میگیرد. در طی این روش، پزشک از یک لوله نازک انعطافپذیر به نام آندوسکوپ استفاده میکند. در انتهای لوله اندوسکوپ یک دوربین بسیار کوچک و یک منبع نور وجود دارد. تصاویر دوربین بر روی مانیتور ویدئویی مشاهده میشوند.
در لوله آندوسکوپ ابزار جراحی بسیار کوچکی نیز وجود دارد که با استفاده از فیلم، پزشک میتواند نمونهبرداری را به صورت انتخابی انجام دهد. آندوسکوپ را میتوان از طریق ایجاد یک برش کوچک و یا از مجراهایی مانند دهان، بینی، روده یا مجاری اداری وارد بدن کرد. آندوسکوپیها به طور معمول از پنج تا 20 دقیقه طول میکشند. آندوسکوپی میتواند در مطب یا بیمارستان انجام شود. پس از آندوسکوپی ممکن است بیمار احساس ناراحتی خفیفی داشته باشد که موقتی است و جای نگرانی ندارد
Needle biopsy بیوپسی با سوزن
در طی بیوپسی سوزنی، پزشک از سوزن مخصوص برای بیرون کشیدن سلولها از منطقه مشکوک به بیماری استفاده میکند. انواع مختلف بیوپسی سوزنی شامل موارد زیر است:
(Fine-needle biopsy) بیوپسی با سوزن ریز
در این روش یک سوزن بلند و نازک که به سرنگ متصل است، به منطقه مورد نظر وارد میشود. با آسپیراسیون سوزن ریز، مایعات و سلولها استخراج میشوند.
(core needle biopsy) بیوپسی با سوزن هسته ای
در این روش از سوزن با سایز متوسط (مدیوم) برای عصارهگیری از بافتها استفاده میشود.
بیوپسی سوزنی تحت روشهای تصویربرداری
بیوپسی با سوزن به کمک روشهای تشخیصی تصویربرداری مانند اشعه ایکس و سی تی اسکن میتواند به پزشک در دستیابی به نواحی اختصاصی مانند ریهها، کبد و سایر اندامها کمک کند.
(vacuum-assisted biopsy) بیوپسی وکیوم
در بیوپسیهای وکیوم، مکش خلا مقدار مایعات و سلولهایی را که از طریق سوزن بیوپسی استخراج میشوند، افزایش میدهد. این موضوع میتواند تعداد دفعات ورود سوزن برای جمعآوری نمونه مناسب را کاهش دهد
بیوپسی پوست و انواع روش های آن
در بیوپسی پوست، سلولها از سطح بدن جدا میشوند. پزشک ممکن است برای تشخیص بیماری خاص پوستی از ناحیه مورد نظر، درخواست بیوپسی کند. بیوپسی پوست معمولا برای تشخیص شرایط پوستی از جمله ملانوما و سرطان پوست استفاده میشود. ضایعات پوستی که علت ناشناختهای دارند و یا به درمان تجویز شده توسط پزشک پاسخ نمیدهند نیز پتانسیل بالایی برای انجام بیوپسی دارند.
بیوپسی با استفاده از بیحسی موضعی و برداشتن تکه کوچکی از پوست انجام میشود. سپس نمونه به آزمایشگاه فرستاده میشود تا خطر عفونت، سرطان و التهاب ساختارهای پوستی یا رگهای خونی آن مورد بررسی قرار گیرد. نوع روش انجام بیوپسی پوست به نوع سرطان احتمالی و گستردگی سلولهای مشکوک به بیماری بستگی دارد. انواع بیوپسیهای پوست عبارتند از:
(shave biopsy) بیوپسی خراش
در بیوپسی خراش، پزشک از ابزاری مانند تیغ برای خراشیدن پوست استفاده میکند.
(Punch biopsy) بیوپسی پانچ
در طول بیوپسی پانچ، پزشک از ابزار دایرهای شکلی برای برداشتن بخش کوچکی از پوست بیمار استفاده میکند.
(Incision biopsy) بیوپسی برش یا اینسیژن
در طول بیوپسی برشی، پزشک از یک چاقوی کوچک (اسکالپل scalpel) برای برداشتن قسمت کوچکی از پوست استفاده میکند. در این روش ممکن است به بخیه زدن نیاز باشد که این موضوع به میزان نمونهبرداری از پوست بستگی دارد.
(Excisional biopsy) بیوپسی اکسیژنال
نوعی بیوپسی کلی است که در طول آن پزشک یک توده یا یک ناحیه از پوست غیرطبیعی را جدا میکند. در این روش احتمالا به بخیه نیاز است
بیوپسی جراحی چیست و چگونه انجام می شود؟
گاهی اوقات بیمار نگرانیهایی در مورد روشهای گفته شده دارد و یا نتایج بیوپسی به طور کامل منفی نبودهاند. همچنین ممکن است بیوپسی بافت مورد نظر امکانپذیر نباشد؛ مثلا تودهای در شکم نزدیک به آئورت قرار داشته باشد. در این حالت ممکن است جراح برای دستیابی به نمونه، از ایجاد برش استفاده کند یا جراحی را با لاپاراسکوپ انجام دهد.
بیوپسی چه خطراتی دارد؟
هر پروسه پزشکی که موجب آسیب به پوست شود میتواند خطر عفونت یا خونریزی را به همراه داشته باشد. اگرچه برش بسیار کوچک در فرایند بیوپسی به خصوص با سوزن این ریسک را بسیار کم کرده است.
بیمار چگونه باید برای بیوپسی آماده شود؟
ممکن است برای انجام بیوپسی به آمادگیهای خاصی نیاز باشد؛ مثلا در بیوپسی روده، باید قبل از آزمون، رژیم غذایی خاصی به بیمار داده شود.
قبل از انجام هرگونه مداخله پزشکی باید پزشک را نسبت به داروها و مکملها آگاه کرد؛ زیرا گاهی مواقع لازم است قبل از انجام بیوپسی مصرف آسپرین یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی قطع شود
مراقبت های بعد از بیوپسی چگونه است؟
بعد از گرفتن نمونه بافت، پزشکان نیاز به تجزیه و تحلیل آن دارند. در بعضی موارد، این تجزیه و تحلیل میتواند همزمان با نمونهبرداری انجام شود. با این حال در بیشتر مواقع نیاز است که نمونه به آزمایشگاه ارسال شود.
اگر نتایج بیوپسی علائم سرطان را نشان دادند، پزشک باید بتواند نوع سرطان و میزان تهاجم آن را تعیین کند. در صورتی که بیوپسی به دلایلی غیر از سرطان انجام شود، گزارش آزمایشگاه باید بتواند پزشک را در تشخیص و درمان آن بیماری راهنمایی کند. اگر نتایج بیوپسی منفی باشد اما پزشک هنوز در مورد سرطانی بودن بافت شک داشته باشد ممکن است به تکرار بیوپسی یا استفاده از انواع دیگر آن نیاز باشد.
برگرفته از سایت : www.vitrinmed.com