ضوابط و مقررات نسخ پاراکلینیک

طب اورژانس یا پزشکی اورژانس یکی از تخصص‌های نسبتا جدید در علم پزشکی است که حدود 40 سال پیش شکل گرفت. فعالیت این رشته، انجام اقدامات فوری و ضروری برای درمان بیماران است. طب اورژانس به منظور پاسخگویی به افزایش انتظارات مردم برای دسترسی شبانه‌روزی به مراقبت‌های پزشکی تخصصی ایجاد شده است. یکی از بخش‌های بسیار مهم در تشخیص اورژانسی بیماران، بخش تصویربرداری یا همان رادیولوژی است. پزشکان متخصص رادیولوژی با گذراندن دوره‌های تخصصی یا فلوشیپ قادر به فعالیت در بخش اورژانس هستند.

رادیولوژی اورژانسی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

رادیولوژی اورژانسی به دلیل توانایی در برآورده کردن تقاضاهای شبانه‌روزی بیماران، در کانون توجه قرار گرفته است. افزایش تقاضا برای انجام تصویربرداری‌های فوری در بخش اورژانس و گزارش‌دهی سریع به پزشک، باعث تسریع روند تکاملی رادیولوژی اورژانسی شده است. پس از گذشت سه دهه از زمان ظهور علم رادیولوژی، رادیولوژی اورژانسی به طور کامل برای شرایط بحرانی آماده شده است.

رادیولوژی اورژانسی به عنوان یک خدمت جدید در مراکز کوچک و بزرگ تصویربرداری، جامعه خصوصی یا عمومی رادیولوژی، تله رادیولوژی، سیستم‌های ادغام‌شونده و سیستم‌های انتقال تصاویر به کار گرفته می‌شود. به تازگی مقاله‌ای در ژورنال کالج آمریکایی رادیولوژی (JACR) با عنوان رادیولوژی اورژانسی و چالش‌های آن مننتشر شده است. این مقاله که در اکتبر سال 2019 به چاپ رسیده است، به بررسی نقش رادیولوژی اورژانسی در حوزه طب اورژانس می‌پردازد.

تاکنون پرسش‌های زیادی از جامعه رادیولوژی در رابطه با رادیولوژی اورژانسی پدید آمده است. این سوالات در مورد تعریف وظایف، چالش‌های جدید عملیاتی، مسایل مربوط به کیفیت و ایمنی، تاثیر بر روی عملکرد پزشک و تصمیم‌های آتی پزشکی است.

با تشخیص نیاز به یک انجمن برای رسیدگی به این سوالات، کمیسیون ( GSER کمیسیون آموزش‌های عمومی، کوچک، اضطراری و بومی) یک جلسه آموزشی فوق‌العاده رادیولوژی در کنگره سالیانه ACR 2018 برگزار کردند که در آن موضوعات اساسی در فیلد رادیولوژی اورژانسی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

تاریخچه رادیولوژی اورژانسی در طب اورژانس یا پزشکی اورژانس

طب اورژانس در دهه 1960 به عنوان یک تخصص جدید پزشکی ظهور کرد. این رشته به منظور رفع نیاز خدمات پزشکی در جوامعی که اکثراً فقیر بودند، ایجاد شد. مخارج این رشته از طریق بودجه دولت‌ها برای گسترش خدمات فوریت‌های پزشکی تامین می‌شد.

به طور کلی بیماران حاد تروما و غیر تروما که به اورژانس مراجعه می‌کنند، ابتدا توسط متخصصین اورژانس معاینه می‌شوند. در علم پزشکی به هرگونه آسیب محیطی به بیمار، تروما گفته می‌شود. بیماران اورژانس معمولا پس از معاینه اولیه برای تصویربرداری به رادیولوژیست‌های اورژانس ارجاع داده می‌شوند.

رادیولوژیست‌های اورژانس معمولا برای تفسیر تصاویر بیماران مراجعه‌کننده، از همکاران بالینی خود نیز شرح حال بیمار را می‌گرفتند و با تبادل نظر با آن‌ها به تفسیر تصاویر بیمار می‌پرداختند. این کار منجر به چاپ اولین کتاب رادیولوژی اورژانسی به نام «آزمون‌های رادیولوژی در تروماهای شکمی» شد که توسط جیمیز مک کورت James McCort به چاپ رسید.

به دنبال این کتاب، John Harris و William Harris کتاب «رادیولوژی پزشکی اورژانس» را در سال 1975 به چاپ رساندند. چهار سال بعد، Leonard Swischuk، کتاب «تصویربرداری اورژانسی در موارد حاد درجه III و کودکان آسیب دیده» را چاپ کرد.

در ایران نیز ضرورت راه‌اندازی رشته طب اورژانس در نشست شورای عالی آموزش پزشکی و تخصصی در سال 1375 تصویب شد. راه‌اندازی رشته طب اورژانس در سال 1379 به عنوان یک برنامه راهبردی در سطح وزارت بهداشت کشور مطرح شد و در نهایت دانشگاه علوم پزشکی ایران موفق به دریافت مجوزهای لازم برای آموزش اولین دوره دستیاران طب اورژانس شد.

با همت دکتر علی بیداری پدر علم طب اورژانس؛ در سال 1380 اولین گروه آموزشی طب اورژانس در دانشگاه علوم پزشکی ایران و در بیمارستان رسول اکرم شکل گرفت. سه سال بعد، فارغغ التحصیلان این رشته در دو دانشگاه علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی، گروه‌های آموزشی طب اورژانس را تشکیل دادند. با افزایش تعداد متخصصان طب اورژانس در سرتاسر کشور، در سال 1384 انجمن علمی طب اورژانس ایران پایه‌گذاری شد.

رادیولوژی اورژانسی چگونه در بخش تصویربرداری شکل گرفت؟

در دهه 1970 با تاسیس مراکز درمانی جدید و سیستم‌های نوین پزشکی، حجم بیماران مراجعه‌کننده به بخش اورژانس دو برابر شد. در نتیجه نیاز به متخصصان رادیولوژی ماهر در تصویربرداری‌های تشخیصی اورژانس، افزایش پیدا کرد.

رادیولوژی اورژانسی با همکاری نزدیک رادیولوژیست‌ها با سرویس‌های تشخیصی اورژانسی رشد یافت. این امر منجر به ایجاد اولین بخش رادیولوژی پزشکی توسط Novelline Robert در بیمارستان عمومی ماساچوست در سال ۱۹۸۲ گردید و الهام‌بخش تاسیس انجمن آمریکایی رادیولوژی (RSNA) در سال ۱۹۸۸ شد.

فلوشیپ‌های رادیولوژی در طی سال‌ها مطالعه و کار بالینی، تکامل یافتند. این فلوشیپ‌ها بر اساس تصویربرداری از یک اندام یا بیماری خاص و یا تفسیر تصاویر یک دستگاه تصویربرداری نظیر سی تی اسکن و ام آر آی، طبقه‌بندی شده‌اند. بخش اعظم فلوشیپ‌های رادیولوژی مانند نورورادیولوژی، رادیولوژی شکم، قفسه سینه، سیستم عضلانی – اسکلتی و... در حقیقت سیستم‌هایی بر پایه تصویربرداری از اندام‌های بدن هستند.

رادیولوژی اورژانسی یک شاخه‌ تخصصی از علم رادیولوژی و مبتنی بر مطالعه بر روی جمعیت است. این دانش در فلوشیپ‌هایی نظیر رادیولوژی انکولوژی یا رادیولوژی اطفال، بر روی نیازهای ضروری پزشکان طب اورژانس و جراحان متمرکز می‌شود. این تخصص‌ها به ارزش‌گذاری بیشتری توسط رادیولوژیست‌ها نیاز دارند. رادیولوژی اورژانسی برای ارائه خدمات به بیماران دچار شکستگی از اهمیت بالایی برخوردار است.

رادیولوژی اورژانسی قادر به تشخیص چه بیماری هایی است؟

دامنه عملکرد رادیولوژی اورژانس گسترده است و به طور فزاینده‌ای در حال گسترش است؛ زیرا بیماران بیشتری با شرایط پزشکی حاد و مزمن به بخش تصادفات مراجعه می‌کنند. بسیاری از بیماران تروما در تصادفات جاده‌ای دچار شکستگی‌های متعدد از جمله شکستگی لگن می‌شوند. به این ترتیب، نقش رادیولوژی اورژانسی با سایر تخصص‌های رادیولوژی هم‌پوشانی دارد. رادیولوژیست اورژانس ممکن است شکستگی patellar sleeve avulsion در یک فرد، آمبولی ریه در فرد دیگر و حتی پارگی در کلیه را تشخیص دهد.

زمانی که حجم بیماران مراجعه‌کننده بالا می‌رود، تعداد مطالعات تصویربرداری افزایش می‌یابد و ممکن است از ظرفیت ویزیت رادیولوژیست بالاتر رود. مواردی مانند ترومای حاد یا سکته مغزی بیش از سایر موارد نیازمند مدیریت سریع است. رادیولوژیست‌های اورژانس باید برای سایر همکاران خود در بخش اورژانس  پروتوکل‌های تشخیصی داشته باشند تا نتایج بیمار را در مواقع بسیار ضروری با توجه به آنها دسته‌بندی کنند.

برخی مطالعات تصویربرداری به منظور پیگیری درمان در بیماران سرطانی برای بررسی میزان موفقیت درمان و احتمال عود مجدد یا پیشرفت تومور انجام می‌گیرد. این موارد اغلب غیر اورژانسی هستند اما یک چالش منحصر به فرد برای رادیولوژیست اورژانس ایجاد می‌کنند که به تعویق انداختن تصویربرداری، ممکن است مراقبت از بیمار را به خطر اندازد. مورد دیگری از موارد تصویربرداری غیر اورژانسی، آزمون‌هایی مانند ام آر آی از مفصل گیج‌گاهی (TMJ) است که به درخواست پزشک اورژانس یا جراح متخصص گوش و حلق و گوش به منظور ارزیابی بیمار درخواست می‌شود.

کارایی رادیولوژی اورژانسی چگونه افزایش می یابد؟

طب اورژانس، مراقبت‌های پزشکی را برای هر فرد در هر زمانی فراهم می آورد و رادیولوژی اورژانسی نیز در این بخش به کار گرفته می شود. بیشترین مواجهه با تقاضا زمانی است که ساعات تعطیل پرسنل محسوب می‌شود و این حجم تقاضا می‌تواند به صورت غیرقابل پیش‌بینی افزایش یابد.

طبق آمار مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، ویزیت‌های اورژانسی در طول 20 سال اخیر حدود 2 درصد افزایش یافته است و به مرز 45.1 ویزیت به ازای هر 100 نفر رسیده است. همچنین تصویربرداری اورژانسی حدود 15 درصد افزایش داشته است.

افزایش کارایی رادیولوژی اورژانسی می‌تواند از طریق سیستم شفاف گردش کار، آنالیز قوی داده‌ها و استفاده از تکنولوژی‌های نوین ایجاد شود.

برای درک بهتر رادیولوژی اورژانسی باید به نکات زیر توجه کرد:

*  رادیولوژی اورژانسی بخشی حیاتی در کارامدی تیم اورژانس است و نیازمند تعامل نزدیک و برنامه‌ریزی محافظه‌کارانه است.

*  فلوشیپ رادیولوژی اورژانسی بخش مهمی از آزمون‌‌های رادیولوژی را در بر می‌گیرد و برای پاسخ سریع به نیازهای رادیولوژی در بخش اورژانس ضروری است.

* مدیریت موفقیت‌آمیز رادیولوژی اورژانسی نیازمند درک عمیق داده‌های عملیاتی از بیمار و پرسنل است. مدیریت تصویربرداری اورژانسی باید با مدیریت صحیح پرسنل انجام گیرد. این موضوع به خصوص زمانی که تعداد بیماران مراجعه‌کننده بالا است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

* گسترش موفقیت‌آمیز رادیولوژی اورژانسی به توسعه و افزایش تعداد فرصت‌های آموزشی وابسته است. در صورتی که با مدیریت صحیح، رادیولوژیست‌های اورژانس از رفاه کاری خوبی بهره‌مند شوند، اشتیاق آن‌ها برای فعالیت در این حیطه بیشتر می‌شود.

برگرفته از سایت :  www.vitrinmed.com