ضوابط و مقررات نسخ پاراکلینیک

رادیولوژی مداخله‌ای یا اینتِروِنشِنال رادیولوژی Interventional Radiology (IR) یکی از شاخه‌های تخصصی رادیولوژی است که با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری تشخیصی مانند: سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی و فلوروسکوپی انجام می‌گیرد. رادیولوژیست‌های متخصص اینترونشن با استفاده از روش‌های تصویربرداری و به کارگیری تکنیک‌ها و مهارت‌های خاصی به تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف می‌پردازند.

در رادیولوژی مداخله‌ای تشخیص و درمان بیماری‌ها با ایجاد یک برش بسیار کوچک بر روی پوست بدن انجام می‌شود. روش‌های تشخیصی در رادیولوژی مداخله‌ای برای کمک به شناسایی یا هدایت درمان به کار گرفته می‌شوند. در این روش می‌توان هم‌زمان با تصویربرداری از تومور یا ضایعه تکه‌برداری (بیوپسی) کرد و یا به قسمت خاصی از یک بافت، ماده حاجب تزریق کرد. استفاده از روش‌های تشخیصی مداخله‌ای، موجب افزایش دقت تشخیص می‌شوند.

روش‌های درمانی در رادیولوژی اینترونشن به صورت مستقیم انجام می‌گیرند. این روش‌ها شامل دارورسانی هدفمند با کاتتر، جایگذاری دستگاه‌های پزشکی مانند استنت‌ها و آنژیوپلاستی از عروق بسیار باریک است.

مزایای رادیولوژی مداخله ای یا اینترونشن چیست؟

با استفاده از رادیولوژی مداخله‌ای می‌توان بسیاری از بیماری‌هایی که در گذشته به جراحی‌های وسیعی نیاز داشتند را با ایجاد یک شکاف کوچک روی پوست، درمان کرد. در واقع مزیت اصلی رادیولوژی مداخله‌ای این است که با ایجاد یک برش کوچک و با استفاده از سوزن‌ها و سیم‌های کوچک می‌توان به ساختارهای عمیق بدن دسترسی پیدا کرد. این تکنولوژی باعث کاهش خطرات تهدیدکننده بیمار می‌شود و بهبودی بیمار را سرعت می‌بخشد.

از مزایای استفاده از رادیولوژی مداخله‌ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

*  کاهش درد
*  کاهش زمان بستری
*  کاهش میزان عفونت
*  کاهش ریسک عمل جراحی
*  بهبودی بیمار در زمان کوتاه‌تر
*  کاهش خون‌ریزی در حین عمل
*  کاهش هزینه‌های درمانی بیمار
*  کاهش موارد استفاده از بیهوشی

انواع روش های تشخیصی و درمانی در رادیولوژی مداخله ای یا رادیولوژی اینترونشن

بیوپسی یا نمونه برداری تحت تصویربرداری

بیوپسی ( نمونه‌برداری) با دستگاه‌های تصویربرداری اشعه ایکس، یکی از روش‌های بسیار دقیق برای تشخیص انواع تومورها و ضایعات بدن است. در این روش یک سوزن باریک تحت هدایت دستگاه‌های تصویربرداری وارد بافت مورد نظر می‌شود و نمونه‌ای از آن یا تومورهای بافت را خارج می‌کند. این نمونه جهت بررسی به آزمایشگاه پاتولوژی منتقل می‌شود. امروزه بیوپسی جایگزین نمونه‌برداری با جراحی باز شده است.

استنت گذاری حالب و نفروستومی تحت تصویربرداری

در یک فرد سالم، ادرار به کمک لوله‌ای بلند و باریک به نام حالب‌ از کلیه وارد مثانه می‌شود. بیماری‌های نظیر سنگ کلیه، انواع تومورها، عفونت‌ها و لخته‌های خون ممکن است موجب انسداد حالب‌ها و برگشت ادرار به کلیه شوند. در این حالت، پزشک با استفاده از رادیولوژی مداخله‌ای، تحت هدایت تصویربرداری استنت یا لوله‌ای را وارد حالب می‌کند تا جریان ادرار به صورت طبیعی برقرار شود. در صورتی که این کار مقدور نباشد، از نفروستومی استفاده می‌شود.

در نفروستومی بیمار بر روی شکم دراز می‌کشد و یک لوله (کاتتر) از ناحیه پشت بیمار وارد کلیه وی می‌شود. این لوله معمولا از کلیه به یک کیسه جمع کننده ادرار وصل می‌شود تا ادرار جمع شده در کلیه تخلیه شود. لوله نفروستومی تا زمانی باقی می‌ماند که یک استنت حالبی برای بیمار قرار داده شود یا انسداد حالب برطرف شود. بیمار برای انجام نفروستومی باید از 8 سال قبل ناشتا باشد و برای مصرف هرگونه دارو باید با پزشک خود مشورت کند.

تخلیه و درناژ انواع کیست ها تحت تصویربرداری

با رادیولوژی اینترونشن می‌توان با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری و به کمک سوزن‌های مخصوص تخلیه، کیست‌های شکمی، تخمدان، پستان، کبد، تیروئید و... را تخلیه کرد. برای تخلیه کیست‌ها بیمار ابتدا بی‌حسی موضعی دریافت می‌کند سپس با کمک تصاویر رادیولوژی، لوله‌گذاری (کاتترگذاری) جهت تخلیه کیست آغاز می‌شود. این کاتتر به کمک نخ بخیه روی پوست ثابت می‌شود. پس از اتصال کیسه تخلیه به کاتتر، درناژ (تخلیه) انجام می‌گیرد.

اینترونشنال رادیولوژی جهت خارج کردن آبسه‌های شکمی و عفونت‌ها نیز به کار گرفته می‌شود. این روش در درناژهای صفراوی نیز بسیار موثر است. در بیمارانی که در اثر انسداد مجاری صفراوی دچار زردی و خارش شده‌اند، کاتتر مخصوص تخلیه، با هدایت تصاویر رادیولوژی وارد مسیر انسداد می‌شود. در صورتی که شدت انسداد به قدری بالا باشد که کاتتر نتواند از آن عبور کند، یک کیسه به انتهای لوله وصل می‌شود تا صفرا به خارج از بدن منتقل شود.

مداخلات صفراوی در رادیولوژی اینترونشن

در اثر انسداد مجاری صفراوی، سطح محصولات صفراوی در خون افزایش می‌یابند و موجب بیماری یرقان یا زردی می‌شوند. انسداد مجرای کیسه صفرا معمولا ناشی از وجود سنگ‌های صفراوی است که موجب ایجاد التهاب یا عفونت می‌شود. مجموعه اقداماتی را که برای رفع تنگی یا درمان انسداد در مجاری صفراوی انجام می‌شوند، مداخلات صفراوی می‌گویند. مداخلات صفراوی در درمان کیسه صفرای ملتهب یا عفونی نیز کاربرد دارند.

با کمک رادیولوژی مداخله‌ای و تحت هدایت دستگاه‌های تصویربرداری می‌توان با استنت‌گذاری در مجاری صفراوی، تنگی یا انسداد آن‌ها را از بین برد. بدین منظور ابتدا محل تنگی به طور دقیق توسط دستگاه‌های تصویربرداری مشخص می‌شود و سپس به وسیله فنر و بالن مخصوصی مسیر مجرای صفراوی باز می‌شود.

نمونه برداری از پرزهای جفتی جنین یا (CVS )

نمونه‌برداری از پرزهای جفتی جنین یا CVS جهت تشخیص ناهنجاری‌های ژنتیکی و مادرزادی در طی دوران بارداری انجام می‌گیرد. این آزمایش در هفته 11 الی 14 بارداری تحت هدایت تصاویر سونوگرافی انجام می‌شود. برای انجام این تست، ابتدا ماده بی‌حسی به مادر تزریق می‌شود. سپس سوزن نمونه‌برداری تحت هدایت سونوگرافی وارد دیواره رحم می‌شود و از جفت، نمونه سلولی استخراج می‌کند. با این روش می‌توان بیماری‌هایی نظیر سندروم داون، فیبروز کیستیک و کم‌خونی داسی شکل را تشخیص داد.

آمنیوسنتز تحت گاید سونوگرافی

در دوران بارداری مایع آمنیوتیک دور تا دور جنین را در بر می‌گیرد و از او محافظت می‌کند. در مایع آمنیوتیک سلول‌های جنینی و پروتئین‌های مختلفی وجود دارد. آمنیوسنتز روشی است که در آن با استفاده از رادیولوژی مداخله‌ای، مایع آمنیوتیک تحت گاید سونوگرافی از رحم مادر خارج می‌شود.

آمنیوسنتز به منظور تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی در دوران جنینی انجام می‌گیرد و به تشخیص بیماری‌های ژنتیکی مانند سندرم داون کمک می‌کند. این آزمایش در زنان بالای 35 سال و زنانی که در غربالگری‌های سه ماهه اول و دوم در گروه پر خطر دسته‌بندی شدند، انجام می‌شود.

هفته 14 بارداری بهترین زمان انجام آمنیوسنتز است. برای انجام آمنیوسنتز به بیهوشی و بی‌حسی نیاز نیست. پس از بررسی سلامت جنین با سونوگرافی، سوزن نمونه‌گیری از سطح شکم وارد ساک حاملگی می‌شود و حدود 20 سی سی از مایع اطراف جنین کشیده می‌شود.

آنژیوگرافی تحت تصویربرداری

در بیمارانی که دچار دردهای قفسه سینه می‌شوند، احتمال گرفتگی عروق و نارسایی قلبی وجود دارد. آنژیوگرافی جهت تشخیص ناهنجاری‌های عروقی نظیر انسداد و آنوریسم انجام می‌گیرد. آنژیوگرافی، تحت هدایت دستگاه‌های تصویربرداری با ورود یک تیوب بسیار نازک (کاتتر) از طریق کشاله ران یا بازو انجام می‌شود.

در آنژیوگرافی، ماده حاجب از طریق کاتتر وارد عروق مورد نظر می‌شود و تصویربرداری انجام می‌گیرد. این کار فرایند درمانی نیست و صرفا ارزش تشخیصی دارد. اگر نتایج آنژیوگرافی وجود گرفتگی در عروق کرونر را تایید کند، پزشک معمولا آنژیوپلاستی را انجام می‌دهد.

آنژیوپلاستی و استنت گذاری در عروق

آنژیوپلاستی به منظور رفع انسداد و تنگی عروق کرونر انجام می‌گیرد. در آنژیوپلاستی، تحت هدایت دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی لوله‌ای بسیار نازک از طریق کشاله ران یا بازو وارد عروق کرونری قلب می‌شود. نوک این لوله یا کاتتر، یک بالن تعبیه شده است که قابلیت باد شدن دارد. زمانی که این کاتتر به محل تنگی با انسداد عروق می‌رسد، این بالن باد می‌شود تا پلاک ایجاد شده را به دیواره سرخرگ فشرده سازد. معمولا بالن در حدود 2 دقیقه در محل تنگی باقی می‌ماند و سپس بادش خالی می‌شود. این فرایند با صلاح‌دید پزشک ممکن است چند مرتبه تکرار شود.

برای جلوگیری از انسداد مجدد عروق، استنت‌گذاری (به اصلاح عامیانه فنر زدن) انجام می‌گیرد. استنت‌گذاری در عروق ممکن است به صورت جداگانه یا در طی آنژیوپلاستی انجام گیرد. معمولا به دنبال آنژیوپلاستی و خالی شدن باد بالن، استنت در داخل مجرای رگ قرار می‌گیرد. در این فرایند، استنت به منزله حائلی، رگ را باز نگه می‌دارد و در آن باقی می‌ماند.

کاربرد لیزر در پزشکی و رادیولوژی

به طور کلی لیزر در حوزه پزشکی در سه حوزه اصلی تشخیص، درمان و زیبایی کاربرد دارد. در حوزه تشخیص بیماری‌ها لیزر در شناسایی و ارزیابی بیماری‌های عضلانی – اسکلتی، ارتوپدی، چشم، درماتولوژی، اعصاب، بیماری‌های عروقی و بیماری‌های دهان و دندان کاربرد دارد.

کاربرد لیزر در درمان بیماری‌ها می‌تواند میزان آسیب ناشی از جراحی را به طور چشمگیری کاهش دهد. لیزر قادر است همانند چاقو سخت‌ترین قسمت‌های بدن را برش دهد و تقریبا در تمامی جراحی‌ها قابلیت استفاده دارد در صورتی که عوارض جراحی با چاقو را ندارد و جای برش آن باقی نمی‌ماند. در جراحی با لیزر، ترمیم زخم بهتر و سریع‌تر انجام می‌گیرد و تخریب کمتری در ناحیه درمان ایجاد می‌شود.

کاربرد لیزر در درمان بیماری‌های پوستی و زیبایی با ورود دستگاه‌های جدید و پیشرفته، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. لیزر موجب گرم شدن، داغ شدن و نهایتا تخریب برخی مولکول‌های حساس بافتی می‌شود. با توجه به اینکه طول موج لیزر مشخص است تنها روی ساختارهای خاصی اثر می‌گذارد.

لیزر در درمان بیماری‌های پوستی، ضایعات و خال‌ها، موهای زائد، چین و چروک، فرورفتگی و از بین بردن جای زخم به کار گرفته می‌شود. برای درمان هر یک از این موارد، به طول موج خاصی از لیزر نیاز است.

رادیوفرکوئنسی در رادیولوژی اینترونشن

رادیوفرکوئنسی (RF) یک روش درمانی کم‌خطر است. در این روش با استفاده از امواج رادیویی می‌توان تومورهای کبد، ریه، استخوان، پستان و... را از بین برد. در حقیقت دمای بالای ناشی از این امواج موجب از بین رفتن سلول‌های سرطانی در عضو مورد نظر می‌شود.

انجام RF تحت هدایت دستگاه‌های تصویربرداری و بدون نیاز به بستری و بیهوشی انجام می‌گیرد. این روش درمانی به ویژه برای بیمارانی که به دلیل شرایط عمومی یا محل تومور قادر به عمل جراحی نیستند، بسیار مناسب است.

آمبولیزاسیون در رادیولوژی اینترونشن

آمبولیزاسیون یا آمبولوتراپی یک روش نیمه تهاجمی برای مسدود کردن عروق است. از این روش به منظور بند آوردن خونریزی یا پیشگیری از آن استفاده می‌شود. از کار انداختن ساختارهایی نظیر تومورها نیز یکی از موارد استفاده از آمبولیزاسیون است که با کاهش خون‌رسانی به بافت انجام می‌شود. در این روش اجسام یا موادی تحت هدایت دستگاه‌های تصویربرداری وارد سیستم خون‌رسانی می‌شوند تا رگ مورد نظر را مسدود کنند. این اجسام و مواد شامل مواردی نظیر کویل‌ها، اتانول، میکروسفرها (مانند پلی ونیل الکل (PVA))، اسفنج‌های ژلاتینی (ژل فوم) و ... هستند.

آمبولیزاسیون در درمان بیماری‌هایی نظیر انواع آنوریسم‌ها، آنومالی‌های عروقی (مانند LM)، مالفورماسیون لنفی (VM)، همانژیوم، فیستول‌های شریان ریوی (AVFs) و مالفورماسیون شریانی وریدی (AVMs) و خونریزی‌های ناشی از تروما نقش دارد.

برگرفته از سایت :  www.vitrinmed.com