ضوابط و مقررات نسخ پاراکلینیک

از زمان شیوع بیماری‌های ریوی ناشی از کروناویروس جدید (کووید-19)در چین، انسانهای بسیاری در سراسر جهان به این ویروس مبتلا شدند. این ویروس با وجود اقدامات پیشگیرانه، به سرعت با انتقال از انسان به انسان در حال گسترش است. در گذشته سندرم‌های ریوی مشابه از سویه‌های دیگر خانواده کروناویروس گزارش شده بودند.

بررسی تغییرات تصاویر رادیولوژیکی بیماران مبتلا به سندرم حاد تنفسی یا سارس SARS (severe acute respiratory syndrome) و سندرم تنفسی خاورمیانه یا مرس MERS (Middle East Respiratory Syndrome) به محققان کمک می‌کند تا با مقایسه آن‌ها با کرونا ویروس جدید کووید-19، به اطلاعات بیشتری دست یابند.

مرور تجربیات ناشی از شیوع سارس و مرس کمک می‌کند تا نقش رادیولوژیست‌ها در مبارزه با شیوع COVID-19 بهتر شناخته شود. در این مقاله نقش تصویربرداری در شناسایی کروناویروس جدید مورد بحث قرار می‌گیرد.

تاریخچه ویروس های کرونا و شباهت آنها در ایجاد سندرم های ریه

در دسامبر سال 2019 یک بیماری تنفسی ناشناخته در شهر ووهان (Wuhan) استان هوبئی چین گزارش شد. نژاد جدیدی از کروناویروس‌ها در آلوئول‎‌های ریه این بیماران مشاهده شدند. این سندرم ریوی توسط سازمان بهداشت جهانی بیماری کروناویروس 2019 یا همان کووید-19 نام‌گذاری شد.

با وجود اعمال قوانین قرنطینه شدید و محدودیت‌های مسافرتی، ویروس به سرعت از چین خارج شد و تعدادی از موارد تایید شده در اروپا، انگلستان و ایالات ‌متحده گزارش شد. تعداد جهانی موارد تائید شده از 79000 مورد فراتر رفت و بیش از 2600 مرگ ناشی از این ویروس تا تاریخ 24 فوریه 2020 ثبت شده است.

تاکنون سندرم‌های ریوی مشابهی توسط سایر سویه‌های خانواده کرونا ویروس‌ها شناخته شده‌ا‌ند. قابل توجه‌ترین نمونه‌های کروناویروس، سندرم حاد تنفسی حاد یا سارس و سندرم تنفسی خاورمیانه یا مرس است.

در سال 2003 نوعی از کرونا ویروس در استان گوانگدونگ (Guangdong) چین گزارش شد که با علائم بالینی سینه پهلوبه سرعت شیوع پیدا کرد و منجر به اولین پاندمی از کروناویروس‌ها شد. این سندرم که سارس (SARS) نام گرفت منجر به آلوده شدن 8422 نفر در سراسر جهان و مرگ 916 تن از آن‌ها شد.

بعد از گذشت حدود 10 سال، در سال 2012 ویروس کرونا باعث بروز یک بیماری شبیه سارس در عربستان شد که مرس (MERS) نام گرفت. مرس برخلاف سارس نه تنها دستگاه تنفسی بلکه ارگان‌های حیاتی دیگر بدن مثل کلیه و کبد را نیز درگیر می‌کرد. این بیماری 2492 نفر را در سرتاسر جهان آلوده کرد و جان 858 تن از آن‌ها را گرفت.

نقش رادیولوژی یا تصویربرداری پزشکی در تشخیص ویروس های کرونا

تصویربرداری یک جزء مهم در تشخیص، نظارت و پیگیری سندرم‌های ریوی مربوط به کرونا ویروس است. ویژگی‌های تصویربرداری در مراحل حاد و مزمن SARS و MERS متغیر و غیر اختصاصی است. اولین گزارش از یافته‌های تصویربرداری COVID-19 نیز یافته‌های غیر اختصاصی را گزارش کرد.

محققان تمام تلاش خود را برای توصیف بیشتر ویژگی‌های تصویربرداری از کووید-19 انجام دادند، اما اطلاعات هنوز هم محدود است. از آنجا که علت این بیماری و علائم بالینی آن شبیه سارس و مرس است، تجربیات ناشی از این سندرم‌های ریوی می‌تواند برای مدیریت کووید-19 به پزشکان و محققان کمک بزرگی کند.

اگرچه سارس و مرس شباهت‌های زیادی در عوامل ویروسی، علائم بالینی و ویژگی‌های تصویربرداری دارند، اما تفاوت‌های مهمی نیز با یکدیگر دارند. مرور مختصری در مورد ویژگی‌های تصویربرداری از این سندرم‌ها در مراحل حاد و مزمن ممکن است به پیش‌‌بینی یافته‌های تصویری کووید-19 کمک کند.

هدف از انجام این مطالعه، آشنایی رادیولوژیست‌ها با تصویربرداری از طیف مختلف سندروم‌های کرونا ویروس به منظور گزارش‌دهی صحیح از ویژگی‌های تصویری کووید–19 است.

ویژگی های تصاویر رادیولوژیکی بیماران مبتلا به کرونا ویروس

رادیوگرافی اولیه قفسه سینه در 80 درصد بیماران مبتلا به SARS غیرطبیعی است. تصویربرداری اولیه در سارس اغلب با توزیع محیطی کدورت‌های ریوی در قسمت‌های انتهایی ریه مشاهده می‌شود. درگیری اولیه تقریبا در نیمی از بیماران به صورت کانونی است و در سایر بیماران به صورت متمرکز دیده می‌شود. کمتر از 10 درصد بیماران دچار درگیری زودرس ریه می‌شوند.

تصویربرداری‌های بعدی در اکثر بیماران مبتلا به سارس طی روزهای 6 تا 12 بیماری، توده‌های متراکم مهاجم (progressive multifocal consolidation) با چند مرکز در یکی از ریه‌ها یا هر دوی آن‌ها را نشان می‌دهد. در سی تی اسکن این بیماران، معمولا مناطق به صورت لکه‌دار (patchy) و با حضور کدورت‌های شیشه‌ای GGO (ground glass opacity) و نقاط متراکم consolidation دیده می‌شوند.

ندول‌های مرکزدار (centrilobular) و کدورت‌های شاخه‌ای (tree-in-bud opacitities) که به صورت معمول در ذات‌الریه‌ها دیده می‌شوند، در بیماران مبتلا به کرونا ویروس نیز دیده می‌شوند. در اغلب موارد پس از ریکاوری و بهبود بیمار، تصاویر رادیولوژی هم بهبود می‌یابند.

پدیدار شدن کدورت‌های دو طرفه در ریه بیماران مبتلا به کرونا ویروس مشابه سندرم زجر تنفسی ARDS (Acute Respiratory Distress Syndrome) است. درگیری معمولا در 4 منظقه از ریه یا تعداد بیشتری دیده می‌شود. این درگیری به صورت دوطرفه است و پس از 12 روز از شروع علائم بیماری وخیم‌تر می‌شود و به حالت توده‌ای (consolidation) درمی‌آید.

تشخیص COVID-19معمولا بر اساس علائم ذات‌الریه (مانند: سرفه‌های خشک، خستگی، میالژی، تب و تنگی نفس) و همچنین تاریخچه سفر به چین یا در تماس بودن با بیمار کرونایی انجام می‌گیرد. با این حال تصویربرداری از قفسه سینه نقش مهمی در ارزیابی میزان بیماری و پیگیری آن دارد. ویژگی‌های تصویربرداری گزارش شده درCOVID-19 متغیر و غیر اختصاصی است و با ویژگی‌های SARS و MERS هم‌پوشانی قابل توجهی دارد.

رادیوگرافی قفسه سینه به طور معمول کدورت‌های لکه‌دار یا پچی (patchy) را مشابه با سایز ذات‌الریه‌های ناشی از کرونا ویروس نشان می‌داد. سی تی اسکن قفسه سینه بیماران مبتلا به کووید-19، درگیری دوطرفه در ریه‌ها را نشان می‌داد. در بیماران مبتلا به کرونا ویروس که در بستری نبودند الگوی ground-glass دیده می‌شد. این درگیری‌ها با الگوی متراکم (consolidative pattern) در بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه همراه بود. در افراد سالمند درگیری ریه وسعت بیشتری داشت.

تصاویر رادیولوژیکی پس از بهبود بیماران مبتلا به کرونا ویروس

پس از بهبودی بیمار از کروناویروس سارس، سی تی اسکن تا چندین ماه افزایش ضخامت بین لوب‌های ریه را نشان می‌دهد. از هر بیمار مبتلا به سارس، یک نفر دچار مشکلات تنفسی دائم خواهد شد. در این افراد یافته‌های تصویربرداری، فیبروز شدن بافت ریه و رتیکولاسیون بین لوب‌های ریه (intralobular reticulation) را نشان می‌دهند. نمای شبکه لانه زنبوری (honeycombing) به ندرت در این بیماران دیده می‌شود.

در 92 درصد از بیماران بهبود یافته از سارس؛ آسیب بافت ریه منجر به ایجاد مناطق حباب‌دار (airtrap) در تصاویر رادیولوژیکی می‌شود. به همین ترتیب در بیماران مبتلا به MERS نیز اگرچه اکثریت بیماران به طور کامل بهبود می‌یابند اما در 33 درصد بیماران شواهدی از فیبروز ریه در تصویربرداری‌های مربوط به پیگیری دیده می‌شود. اینبیمارانمعمولاسالمند بودند و مدت زمان زیادی در بخش مراقبت‌های ویژه بستری بودند. قسمت بیشتری از ریه این افراد در فاز درگیری حاد ریه، دچار آسیب شده بود.

تجربیات مربوط به SARS و MERS نشان می‌دهد که تصویربرداری پیگیری باید در افرادی که از COVID-19 بهبود می‌یابند انجام شود تا آثار درگیری مزمن ریه مانند فیبروز، افزایش ضخامت اینترلوبولار و ایجاد بافت حباب‌دار در ریه (airtrapping) بررسی شود.

به طور کلی سی تی اسکن قفسه سینه برای تشخیص و پیگیری بیماران مبتلا به کووید-19 پیشنهاد می‌شود. سی تی اسکن پیگیری (follow up) در افراد بهبود یافته از کرونا ویروس برای ارزیابی اثرات بلند مدت یا دائمی بافت ریه بهترین گزینه است.

برگرفته از سایت :  www.vitrinmed.com