ضوابط و مقررات نسخ پاراکلینیک

درمان به روش IMRT چیست و به چه طریقی انجام می گیرد؟

 سرطان زمانی به وجود می‌آید که تعدادی از سلول‌های بدن  بهشکلغیرقابلقبولیشروعبه تقسیم‌بندی و رشد کنند. هدف اصلی از درمان سرطان از بین بردن این نوع از سلول‌ها و در عین‌حال به حداقل رساندن آسیب به سلول‌های سالم اطراف تومور است. راه‌کارهای اصلی پزشکان برای معالجه سرطان مواردی مانند جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی بوده که اخیرا بسیار رایج شده است. به‌عنوان‌ مثال جراحان از ابزارهای رباتیک جهت تشریح سرطان استفاده می‌کنند. به همین ترتیب، انکولوژیست‌ها با هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی و به حداقل رساندن تاثیر پرتوها به سلول‌های طبیعی اطراف تومور، داروهایی را تجویز می‌کنند. انکولوژیست‌ها و فیزیک پزشک‌ها با استفاده از پرتوهای متفاوت، تکنیک‌های متفاوتی را در درمان از جمله پروتون تراپی و درمان به روش سه‌بعدی (IMRT (Intensity modulation Radiation Therapy ایجاد نموده‌اند. از این رو تلاش شده است که حداکثرانرژیپرتوفقطبه سلول‌های سرطانی برسد و درعین‌حال سایر بافت سالم بدن از پرتودهی محافظت شوند و کمترین مقدار پرتو به آن‌ها برسد.

تاریخچه درمان به روش IMRT

تکنیک‌های نوین انتقال پرتوها، ازجمله IMRT یک روش درمان سرطان است که از ابتدای قرن بیستم به‌منظور درمان این نوع بیماری استفاده می‌شود. در آن زمان درمان، اغلب به سرطان‌های سطحی از جمله پوست محدوده می‌شد که به‌راحتی بدون وجود تصویربرداری‌های پیچیده قابل‌اجرا بود. با پیشرفت فناوری، متخصصین به درمان تومورهایی که در عمق بدن قرار داشته و تعیین مکان دقیق آن‌ها پرداختند.
پیشرفت‌های عمده‌ای با ظهور پرتوهای دوبعدی در درمان سرطان ایجاد شد. در این فن‌آوری، از تصاویر اشعه ایکس جهت تعیین منطقه‌ای از درمان استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، پرتوها می‌توانند با دقت به استخوان‌های لگن منتقل شوند و یا از این طریق پرتوها را دقیقا به لگن منتقل کنند.
بلافاصله پس از تولید سی‌تی‌اسکن در سال 1980 میلادی درمان به روش دوبعدی به سه‌بعدی ارتقا یافت. در واقع با اسکنر سی تی، تصاویر ساده دوبعدی از بدن با اشعه ایکس می‌توانند به یک مدل پیچیده‌تر سه‌بعدی گسترش یابند.
با مدل های چندگانه پیچیده می توان از پرتوهای چندگانه اطراف هدف، به‌منظور شکل‌دهی بهتر به پرتوها، ضمن کاهش مقدار تابش به بافت سالم اطراف تومور، استفاده نمود. از این روش به‌عنوان روش IMRTیاد می‌شود.

درمان به روش آی ام آر تی چگونه انجام می شود؟

درمان به روش IMRT به DNA سلول‌ها آسیب رسانده و از تکثیر و رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند؛ بنابراین این روش باعث کوچک شدن و یا از بین رفتن تومور می‌شود.
درمان به روش IMRT یکی از روش‌های پیشرفته و بسیار دقیق بوده که با استفاده از شتاب‌دهنده‌های خطی و مدل‌های کامپیوتری، دز با دقت بالا از اشعه را به ناحیه خاصی به درون و یا سطح تومور منتقل می‌کند. IMRT همچنین توانایی تولید توزیع‌های دز غیریکنواخت را دارد که به‌طور هم‌زمان در هر فرکشن، دزهای مختلف را به مناطق جداگانه در داخل حجم هدف منتقل می‌کند.
 این روش درمان بر اساس طراحی درمان معکوس و پرتودهی غیریکنواخت جهت بهینه‌سازی توزیع دز به هدف عمل می‌کند. در طراحی درمان معکوس، انکولوژیست، پارامترهای کلینیکی مانند دز مورد نظر به حجم هدف و محدوده‌های دز به ارگان‌های سالم در کامپیوتر را مورد بررسی قرار می‌دهد. کامپیوتر شدت پرتو را در سراسر میدان، بسته به اینکه تومور یا بافت‌های حساس در مسیر بیم باشند، تنظیم می‌کند. درمان به روش IMRT دز تابش را دقیقا مطابق با شکل سه‌بعدی تومور، با تعدیل و یا شدت پرتو در چندین حجم کوچک ایجاد می‌کند.

کولیماتورهای مولتی لیف MLC

کولیماتورهای مولتی لیف در داخل شتاب‌دهنده قرار دارد و از ورقه‌های فلزی نازک  تشکیل‌شده که مستقلاً حرکت می‌کند و حرکات آن‌ها به‌وسیله برنامه‌های کامپیوتری طوری کنترل می‌شود که شدت بیم را بهینه کند.

 
مولتی لیف کولیماتور دوتایی (Binary Multi leaf collimator) شامل 64 برگ دیجیتالی است که در 2 ردیف قرارگرفته‌اند لذا در هر ردیف 32 برگ قرار دارد که حرکت این برگ‌ها (لیف‌ها) به‌واسطه سیستم فشار هوا است که باعث ایجاد فن بیم می‌شود.

روش‌های تحویل دز با درمان به روش IMRT با استفاده از MLC های مرسوم به چندین روش زیر قابل انجام است:

- IMRT “step-and-shoot” استاتیک با استفاده از شکل‌های متعدد MLC

- IMRT دینامیک با ثابت نگه‌داشتن گانتری و حرکت برگ‌های DMLC-MLC

- IMRT با پرتوهای بادبزنی چرخشی: توموتراپی

روش SLMC Step-and-shoot

در این تکنیک هر میدان به میدان‌های کوچک‌تری که با MLC ها ایجاد می‌شوند تقسیم‌شده و در نتیجه بیمار با میدان‌های های چندگانه درمان می‌شود.

روش DMLC

در این تکنیک برگ‌های کولیماتور با سرعت‌های متفاوت که توسط اپراتور دستگاه تعیین می‌شود در خلاف جهت یکدیگر به‌صورت تابعی حرکت می‌کنند. در هنگامی‌که برگ‌ها باز است شدت‌های متغیری به نقاط مختلف میدان می‌رسد. برگ‌ها با یک موتور حرکت داده می‌شوند و این حرکت تحت کنترل کامپیوتر انجام می‌گیرد و همچنین موقعیت برگ‌ها با دقت پایش می‌شوند.

درمان به روش IMRT با استفاده از سی‌تی‌اسکن سه‌بعدی، دز محاسبه‌شده کامپیوتری جهت تعیین الگوی شدت دز را ایجاد می‌کند که با شکل تومور بهترین مطابقت را خواهد داشت.

رادیوتراپی با پرتوهای بادبزنی چرخشی

این روش یک تکینیک در درمان به روش IMRT بوده که همانند تصویربرداری سی‌تی‌اسکن به‌صورت اسلایس و به‌وسیله شدت بیم‌های مدوله‌شده درمان می‌شود. کولیماتور ویژه‌ای برای آن استفاده می‌شود و نام این نوع کولیماتور MIMIC بوده که از دو سری برگ بیست‌تایی تشکیل‌شده است. هر سری از برگ‌ها می‌توانند اسلایس های با ضخامت 1 تا 2 سانتی‌متر از بافتی با قطر 20 سانتی‌متر را درمان نمایند. تخت درمان نیز متناسب با حرکت اسلایس ها حرکت می‌کند.

به‌طورمعمول، ترکیبی از میدان با شدت‌های متفاوت در جهت‌های متفاوت تولید می‌شود تا حداکثر دز به بافت‌های طبیعی تجاوز نکند. همچنین این روش درصورتی‌که شدت دزها افزایش یابد، توانایی کاهش سمیت درمان را دارا است.
به دلیل پیچیدگی درمان با این روش، زمان درمان روزانه تقریبا طولانی‌تر می‌شود، علاوه بر آن طراحی درمان و حفاظت در برابر پرتوها قبل از درمان بیمار می‌تواند زمان درمان را نیز طولانی‌تر کند.

از چه تجهیزاتی در درمان به روش آی ام آر تی استفاده می شود 

شتاب‌دهنده خطی (Linac)، فوتون‌ها و یا اشعه ایکس را تولید می‌کند. سایز دستگاه به‌اندازه ماشین کوچک تقریبا به ارتفاع 10 فیت و طول 15 فیت است. شدت هریک از دز پرتوها به‌طور دینامیک بر اساس پلن درمان متفاوت است.

برگرفته از سایت :  www.vitrinmed.com