ضوابط و مقررات نسخ پاراکلینیک

سنجش تراکم استخوان چیست؟

تست سنجش تراکم استخوانتعیین کننده آن است که آیا افراد دارای پوکی استخوان هستند یا خیر. علاوه بر آن در تشخیص اختلالات ناشی از شکستگی استخوان ها و احتمال شکستگی در آنها قابل استفاده می باشد.
در گذشته فرض براین بود که پوکی استخوان فقط بلافاصله پس از شکستگی استخوان ایجاد می شود. ولی با گذر زمان و تحقیق به این نتیجه رسیدند که با افزایش سن استخوان های افراد به طور متداول ضعیف می شود. تست چگالی استخوان در حقیقت محاسبات خطر بروز شکستگی در آینده را نیز با دقت و صحت بالایی انجام می دهد. در تست سنجش تراکم استخوان از اشعه ایکس استفاده می شود و محاسبه می شود که چند گرم کلسیوم و یا سایر املاح در یک قسمت از استخوان فرد ذخیره شده است. اغلب این تست در ستون فقرات، ساعد و یا لگن انجام می گیرد.

علت انجام این تست چیست؟
پزشکان بنا به دلایل زیر از این تست استفاده می کنند:

• * تشخیص کاهش تراکم استخوان، قبل از اینکه استخوان شکسته شود.
• *   تعیین خطر شکستگی استخوان.
• * تائید تشخیص پوکی استخوان.
• *  مانیتور کردن استخوان در هنگام درمان پوکی آن.

بیشتر املاح و مواد معدنی در استخوان های افراد می باشند و استخوان های با تراکم و چگالی بیشتر، قوی تر بوده و احتمال شکستگی در آنها کمتر است. تست سنجش تراکم استخوان با اسکن استخوان متفاوت است. اسکن استخوان نیازمند به تزریق قبل از انجام تست و اغلب برای تشخیص سرطان، عفونت و یا سایر اختلالات در استخوان می باشد. پوکی استخوان اغلب در خانم های مسن و تحت شرایطی در آقایان اتفاق می افتد.

بدون در نظر گرفتن سن و یا جنس افراد، پزشکان ممکن است که بنا به دلایل زیر تست سنجش تراکم استخوان را توصیه کنند:

*  کوتاه شدن قد: افرادی که قد آنها تقریبا 4 سانتی متر کوتاه تر شده است. دلیل اصلی آن فشردگی در اثر شکستگی استخوان در قسمت ستون فقرات، پوکی استخوان می باشد.
*  شکستن استخوان: شکستن استخوان ها زمانی رخ می دهد که استخوان به شدت شکننده و ضعیف شده باشد و به راحتی شکسته شود حتی گاهی اوقات ممکن است با یک عطسه و یا سرفه شدید این اتفاق بیافتد. 
*  خوردن داروهای خاص: استفاده طولانی مدت از داروهای استروئید مانند پریدنیزون که باعث ایجاد پوکی استخوان می شود. 
*   پیوند عضو: افرادی که پیوند عضو و یا پیوند مغز استخوان انجام می دهند بیشتر در معرض به خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند. به دلیل اینکه داروهای anti-rejection که پس از پیوند اعضا مصرف می شود با روند پروسه بازسازی استخوان تداخل ایجاد می نماید. 
*  کاهش سطح هورمون های بدن: علاوه براینکه کاهش طبیعی سطح هورمون های بدن بعد از یائسگی اتفاق می افتد، این مقدار از هورمون ها از جمله هورمون استروژن بدن ممکن است در طی درمان یک سری از سرطان های خاص نیز اتفاق بیافتد. بعضی از درمان ها برای سرطان پروستات، سطح تستسترون بدن را کاهش می دهند. کاهش هورمون جنسی استخوان ها را تضعیف می کند.

محدودیت ها:
محدودیت ها در انجام تست سنجش تراکم استخوان شامل موارد زیر می باشد:
*  تفاوت در روش های انجام تست: دستگاه هایی که چگالی ستون فقرات و استخوان های لگن را انجام می دهند بسیار دقیق تر هستند اما هزینه آنها بسیار بیشتر از دستگاه هایی است که چگالی استخوان های محیطی از جمله ساعد، انگشت یا پاشنه پا را فقط اندازه گیری می کنند. 
*  محدودیت ها در پوشش بیمه: همگی بیمه های درمانی شاید تحت پوشش این تست قرار نگیرند.
- کمبود اطلاعات در مورد علل پوکی استخوان: تست سنجش تراکم استخوان می تواند تراکم و یا چگالی پایین استخوان افراد را تائید نماید ولی علت آن را نمی تواند مورد تائید قرار دهد. برای پاسخ به این پرسش افراد نیازمند به ارزیابی های پزشکی کامل تر و جامع تری هستند. 

چگونه برای انجام این تست آماده شویم؟
تست سنجش تراکم استخوان بسیار ساده، سریع و بدون درد است و اغلب هیچ نوع آمادگی نیاز ندارد. ولی در هنگام انجام این تست اگر فرد از پیش تست سی تی اسکن با ماده کنتراست زا باریوم و یا اسکن پزشکی هسته ای انجام داده است حتما باید به پزشک و یا اوپراتور دستگاه اطلاع دهد. ماده های کنتراست زا ممکن است با تست چگالی استخوان شما در تداخل باشد. 

غذا و دارو:

از خوردن قرص های مکمل کلسیوم حداقل برای 24 ساعت قبل از انجام تست جلوگیری نمایید.

لباس و وسایل شخصی:
افراد باید از پوشیدن لباس های تنگ و یا دارای زیپ و یا کمربند و دگمه خودداری نمایند. هر شی فلزی مانند کلید، پول و غیره را از جیب خود خارج کنند. 

از چه قسمت هایی از بدن تست انجام می گیرد؟

• *   استخوان های ستون فقرات (مهره های کمری)
• *   گردن
• *   استخوان ران ( فمور )
• *  استخوان های اطراف ساعد و یا مفصل ران
• در هنگام انجام تست فرد بر تخت دستگاه سنجش تراکم استخوان به حالت دراز کشیده قرار می گیرد و بازوی دستگاه از شخص عبور می کند. مقدار اشعه ای که به شما پرتودهی می شود بسیار پایین و مقدار دز اشعه ای که در طی انجام رادیوگرافی از قفسه سینه انجام می پذیرد بسیار پایین تر است. زمان انجام این تست ممکن است بین 10-30 دقیقه طول بکشد

نتایج تست:
نتیجه افراد با دو عدد Z-score و T-score گزارش می شود:

 : T-score
این عدد مقدار چگالی استخوان فرد بیمار درمقایسه با شخص سا لم 30 ساله در همان جنس است می باشد. این عدد در حقیقت یک عدد واحدی است که انحراف معیار نامیده می شود که مقدار آن ممکن است بالاتر و یا پایین تر از حد میانگین باشد.

 : Z-Score
این عدد در حقیقت انحراف معیاری است که بالاتر و یا پایین تر از حد نرمال قابل پیش بینی است که براساس سن، وزن، جنس و قوم نژاد خود فرد در نظر گرفته می شود. 

چه عواملی در تراکم استخوان موثر است؟
ژنتیک و میزان فعالیت بدنی مهم ترین عامل تعیین تراکم استخوان است.
بعد از این دوعامل میزان مصرف کلسیم و ویتامین دی نیز در متراکم کردن استخوان موثر است. 
به عبارت دیگر کسانی که ورزش را در سنین کودکی شروع کنند و تغذیه پر از لبنیات داشته باشند، ذخیره بیشتری از استخوان متراکم را در ابتدای جوانی خواهند داشت. 
پس از این که استخوان ها در سن جوانی متراکم شدند، شروع به پوک شدن می کنند. اینجا هم در کاهش سیر نزولی تراکم استخوان، ورزش، مصرف کلسیم و ویتامین D موثر است. 
به این ترتیب کسانی که ورزش منظم و مداوم می کنند، هم استخوان های متراکم تری خواهند داشت و هم سیر پوک شدن استخوان در بدن آنها کند خواهد بود.

برگرفته از سایت :  www.vitrinmed.com