ضوابط و مقررات نسخ پاراکلینیک

دستگاه شتاب دهنده خطی  پزشکی اشعه ایکس یا الکترون با انرژی بسیار بالا را به ناحیه ای از تومور بیمار منتقل می کند . این دستگاه به گونه ای طراحی شده است که می تواند سلول های سرطانی را از بین ببرد و کمترین آسیب را به بافت سالم اطرف تومور وارد کند . دستگاه شتاب دهنده خطی قادر به درمان تمامی تومورها در اعضای بدن بوده و با استفاده از تکنیک های متداول و روش های درمانی از جمله  IMRT , IGRT , SRS , SBRT بهترین نوع درمان را به بیمار و کلینیک ها ارائه می‌دهد. 

حفاظ سازی اعضای درونی دستگاه به گونه ای ایمن و مناسب تئبیه شده است که کمترین مقدار دز به تکنسین و بافت سالم بیمار وارد می شود و دز اشعه را مطابق مقرر به هدف تومور منتقل کند. تمامی این بررسی‌ها به طور معمول توسط یک فیزیک پزشک انجام می‌شود تا از عملکرد صحیح آن اطمینان بدست آید. 
اگر با استفاده از شتاب دهنده خطی Linacپرتودرمانی انجام می شود، آنکولوژیست به همراه یک فیزیک پزشک برای یک برنامه درمانی مناسب با یکدیگر همکاری خواهند داشت. فیزیک پزشک و انکولوژیست مجددا پیش از شروع درمان پلن درمان را جهت تضمین کیفیت و اطمینان از روش درمان بررسی خواهند کرد. 

انواع شتاب دهنده خطی    

شتاب دهنده خطی شامل دو نوع می باشد :
*  پرتوهای فوتون X-ray 
الف ) دارای مقدار انرژیMev 22-4
ب ) تک انرژی و دو انرژی

*  پرتوهای الکترون
الف )  پرتوهای چندگانه به همراه مجموعه ای از انرژی بین MeV22-4 

اجزای تشکیل دهنده شتاب دهنده خطی

شتاب دهنده خطی دارای چند جز اصلی است

- کلاسترون یا مگنترون
- RF Wave guide
*  چرخنده ( که کلایسترون یا مگنترون را به RF Waver guide وصل می کند )
* سیستم خنک کننده آب
*  گانتری دستگاه : کمک به جهت دهی پرتو فوتون یا الکترون به تومور بیمار می نماید . قابلیت چرخش 360 درجه به دور isocenter را داراست. گنتری شامل اجزای تفنگ الکترون ، ساختار شتابدهنده و هد درمان است .

شتاب دهنده خطی به چه منظوری استفاده می شود؟

دستگاه شتاب دهنده خطی  Linac دستگاهی است که عمدتا جهت پرتودهی خارجی جهت درمان سرطان بیمار استفاده می شود. 
این دستگاه برای همه قسمت های بدن استفاده می گردد و با استفاده از تکنیک های متداول و روش های درمانی از جمله  IMRT ,  IGRT , SRS , SBRT  مورد استفاده قرار می گیرد. 

شتاب دهنده خطی چگونه کار می کند؟

دستگاه شتاب دهنده خطی از تکنولوژی میکروویو (همانند رادار) جهت شتاب دادن به الکترون در قسمتی از شتابدهنده که به آن (Wave guide) گفته می‌شود استفاده می‌کند . همچنین باعث می شود که الکترون ها به هدف فلزی برخورد کنند تا انرژی بالایی از اشعه ایکس تولید شود . این اشعه ایکس با انرژی بالا به محض اینکه از دستگاه خارج می‌شود باید مطابقت با شکل تومور بیمار و استفاده بهینه از پرتوها جهت گیری شود. 
 این پرتوها با استفاده از کولیماتورهای مولتی لیف که در هد دستگاه قرار دارند جهت گیری می شوند. بیمار بر روی تخت متحرک دستگاه به حالت دراز کشیده قرار می گیرد و از نور لیزر جهت اطمینان از اینکه در پوزیشن مناسب قرار دارد یا خیر استفاده می شود. تخت بیمار قابلیت حرکت به جهت های متفاوت به سمت بالا، پایین، راست، چپ را داراست. پرتوهامیتوانند به تومور از جهات مختلف توسط چرخش گنتری و تخت دستگاه منتقل شوند.

شتاب دهنده خطی را چه کسی هدایت می کند؟

آنکولوژیست میزان مناسب حجم درمان و دز را تعیین می کند . فیزیک پزشک چگونگی انتقال دز تعیین شده ، محاسبه زمان انتقال پرتو و طراحی درمان را مشخص می نماید . رادیوتراپیست شتاب دهنده خطی را هدایت کرده و به بیمار مقداراشعه مورد نیاز برای درمان را منتقل می کند. 

چقدر دستگاه شتاب دهنده خطی ایمن است؟

ایمنی بیمار بسیار مهم است و با روش های متفاوت ایجاد می‌شود.
قبل از شروع درمان، طراحی درمان انجام می شود و توسط فیزیک پزشک و با همکاری انکولوژیست تائید می شود. طراحی درمان مجددا قبل از درمان جهت اطمینان کیفیت فرایند و اینکه درمان طبق برنامه ریزی انجام می شود پلن درمان را بررسی می‌کند. تضمین کیفیت شتاب دهنده خطی بسیار مهم است. 
شتاب دهنده های متفاوتی در حال حاضر ساخته شده است. هر روز قبل از شروع درمان، رادیوتراپیست دستگاه شتاب دهنده را چک می کند که آیا شدت اشعه به صورت یکنواخت و به درستی کار می کند یا خیر.
علاوه بر این، فیزیک پزشک نیز بررسی های ماهانه و سالانه دقیقی را بر فیزیک شتاب دهنده انجام می دهد. در هنگام درمان، رادیوتراپیست به طور مداوم با استفاده از یک مانیتور مداربسته بیمار را مشاهده می نماید. همچنین در اتاق درمان یک میکروفون وجود دارد که بیمار می تواند در صورت نیاز با رادیوتراپیست صحبت کند. 
به طور مرتب از فیلم پورت ( که به اشعه ایکس پرتوهای درمانی گرفته می شود) و یا با سایر تجهیزات تصویربرداری از جمله سی تی CBCT در زمان درمان استفاده می‌شود تا اطمینان از وضعیت پرتو یا طرح اصلی درمان حاصل شود. 
همچنین ایمنی اپراتورها با شتاب دهنده خطی بسیار مهم است. شتاب دهنده خطی در اتاق درمان قرار دارد و دیوارهای آن با سرب حفاظ سازی شده است بنابراین انرژی بالای اشعه ایکس نمی تواند به خارج از اتاق درمان پرتودهی کند. 
رادیوتراپیست باید شتاب دهنده را از بیرون اتاق درمان روشن کند زیرا دستگاه شتاب دهنده خطی فقط زمانی که دستگاه روشن است پرتو ساطع می کند و خطر پرتودهی تصادفی بسیار پایین است. 

برگرفته از سایت :  www.vitrinmed.com